"31 Mart Seçimlerinin Sahte Haber Karnesi" Bize Ne Söylüyor?

                Teknolojinin gelişmesi ile birlikte habercilikte de yeni bir boyuta geçildi. Geleneksel anlamdaki medya, yerini bırakmış olmasa da, egemenliğini internet haberciliğine bıraktı. Artık insanların çoğu anlık bilgiye ulaşmak için internetten faydalanıyor.

                İnternet haberciliğinin ve sosyal medyanın birçok olumlu yönü var. Her şeyden önce, geleneksel medya kadar kontrol altına alınabilmiş değiller, yani daha özgürler. Ayrıca çoğulcu bir yapıda olmaya daha müsaitler. Her şeyden önemlisi ise, bilgiye anlık olarak ulaşabilmemizi sağlıyorlar.

                Bilgiye anlık ulaşabilmek, insanlık tarihi için oldukça lüks sayılabilecek bir lüks. Zira tarihe baktığımızda insanların bilgiye ve habere ulaşabilmek için çok fazla zaman ve emek harcaması gerektiğini görürüz. Günümüzde ise durum farklı.

                Olumlu yanlarının yanında, anlık bilgiye ulaşılabilmesinin olumsuz tarafları da var. Benim de olumlu olarak gördüğüm kontrolsüzlük durumu, kötü niyetli kişi ya da kurumlar tarafından suiistimal edilebiliyor. Yalan ve yanlış bilgiler, internet üzerinden çok kolay bir şekilde yayılıp, insanlara ulaştırılabiliyor.

                İnternetteki bu yalan ve yanlış haberlerle mücadeleyi de yine başka internet uygulamaları ya da sayfaları engellemek için mücadele ediyor. Bu oluşumlardan en çok bilineni, "Teyit.org" olarak bilinen internet sayfası. Bu sayfa, kendilerine ihbar olarak gelen haberlerin doğruluğunu kontrol ederek sosyal medyadan ve kendi web sitelerinden haberin doğru ya da yanlış olduğunu kanıtları ile ilan ediyorlar.

                Teyit, 31 Mart'ta gerçekleştirilen yerel seçimlere ilişkin bir rapor yayınladı. Yayınlanan raporun adı ise "Sahte Haber Karnesi" olarak seçilmiş. Siyasetin, yanlış bilginin en çok üretildiği ve yayıldığı alan olduğu bir gerçek. Seçim dönemlerinin de yanlış bilginin en üst noktaya ulaştığı dönemler olduğunu göz önünde bulundurursak, bu raporun önemini daha iyi kavrayabiliriz.

                Raporda gözüme çarpan noktaların başında yayınlanan rapora göre yalan/yanlış haberlerin sosyal medyada yayılması ve dağıtıma sokulmasında bir tekelin varlığı söz konusu olmaması geliyor. Tam tersine, bu her kesimin kullandığı bir araç gibi. Kendi işlerine gelen haberin doğru ya da yanlış olduğunu göz önünde bulundurmadan dağıtıma sokma konusunda Türkiye'deki tarafların birbirinden aşağı kalır tarafı yok.

                Yalan/yanlış haberlerin dolaşıma sokulmasında "trol" olarak adlandırılan sahte hesaplar önemli bir rol oynuyor. Fakat tek aktör onlar değil. Bizzat resmi kişi ve kurum hesaplarından da yalan/yanlış haberler yayılabiliyor ve bunların etkisi diğerleri ile karşılaştırıldığında çok daha  fazla oluyor.

                Raporda en ilgi çekici grafiklerden biri ise, sahte haberlerin Aralık, Ocak, Şubat, Mart ve Nisan aylarındaki etkileşimlerindeki değişim. Aralık ayında yalan/yanlış haberlerin etkileşimi 13.749 iken bu sayı Nisan ayında 296.836'ya kadar yükseliyor.  Yani neredeyse 21 katına çıkıyor.   

                Peki yalan ve yanlış haberlerle mücadelede neredeyiz? Teyit benzeri sitelerin etkisi, bu yanlışlıklarla mücadelede ne durumda? Raporda bu soruya da cevap verilmiş. Teyit.org tarafından 31 Mart yerel seçimleri ile ilgili yapılan 33 çalışma, yanlış olduğu belirtilen bilgilerin ancak %9,7'si kadar etkileşim alabilmiş.  33 sahte haberden, Teyit'in yanlış bilgiyi etkileşim olarak yakalayabildiği ya da geçebildiği 8 örnek mevcut. Bu da, Teyit'in yaklaşık 5 yanlış haberden 1'inde yanlışın önüne geçebildiğini gösteriyor.

              Güzel bir gelişme ise, yalan haberlerin 24 Haziran seçimlerine göre 31 Mart seçimlerinde bir düşüşe uğramış olması.

                Yalan/yanlış haberle mücadelede şu anda tatmin edici bir seviyede değiliz. Bu noktada her vatandaşa büyük bir ders düşüyor. Bir bilgiyi kendi profillerinizde dolaşıma sokmadan önce, yapabiliyorsanız kendiniz, yapamıyorsanız da söz konusu site benzeri profesyonellerden yardım alarak teyit ediniz.

Teyit.org tarafından yayınlanan raporun tamamını incelemek için tıklayınız.