Latince bir tamlama olan Magna Carta, "Büyük Sözleşme" ya da "Büyük Özgürlük Fermanı" olarak bilinir. 1215 yılında İngiliz Kralı 'Yurtsuz' John tarafından yazılıp imzalanmıştır. Bu belgenin en önemli özelliği, kralın yetkilerini kısıtlayarak halka bazı hak ve özgürlükler tanımasıdır. Magna Carta, demokratik birtakım kazanımların öncüsü olması sebebiyle Orta Çağ'ın en önemli hukuki belgesi olarak kabul edilir. Magna Carta öyle bir belgedir ki, imzalandığı andan itibaren modern demokrasiye doğru uzanan bir yolun kapısını aralamıştır.
Magna Carta'nın günümüze de ışık tutan maddelerinden bazıları şunlardır:
1- Adalet satılamaz, reddedilemez.Suçsuza ceza verilemez. Suçluya verilecek ceza ise suç ile orantılı olmalıdır.
2- İşlenen bir suç dolayısıyla, suçlunun mallarının tümüne ya da bir kısmına devletçe el konulması yasaktır. Kendilerinin izni olmadan vatandaşların malları kullanılamaz.
3- Ülkeye giriş ve çıkış serbesttir. Ticarette de tam anlamıyla bir serbestlik uygulanacaktır.
Sözleşmenin maddeleri ile, John Locke'un temel haklar kuramında bahsettiği insanların doğuştan sahip olduğu ve hiçbir kimsenin hiçbir şekilde engelleyememesi gereken hayat, hürriyet ve mülkiyet haklarını güvence altına alınmıştır.
Magna Carta, daha sonraki yıllarda Osmanlı'da 2. Mahmut'un imzalayacağı Senedi İttifak'a ve Amerika'nın meşhur Bağımsızlık Bildirisi'ne de ilham olacaktır. 2. Mahmut'un imzaladığı Senedi İttifak ile tıpkı İngiltere'de olduğu gibi mutlak otorite olan padişahın yetkileri kısıtlanmış ve daha sonrasında Tanzimat Fermanı'na giden yol aralanmıştır. Amerika'nın bağımsızlık bildirisinde John Locke'dan etkilenilerek Locke’a ait olan; “ Devletin asıl görevi, her insanın hakkı olan yaşam, özgürlük ve mülkiyeti korumaktır. Siyasi otorite yalnız halkın yararı için emanet olarak elde tutulur. İnsanın doğal hakları tecavüze uğradığı zaman, halkın bu hükümete değiştirme hakkı vardır.” sözü aynen bildiriye yazılmıştır.
Tüm bu büyük gelişmelerin ortak noktaları sosyal ve ekonomik hayatta negatif özgürlük, serbest ticaret ve sınırlı devlettir. Demokrasinin ve medeniyetin gelişmesi tarih boyunca bu üç ilke ile doğru olarak ilerlemiştir.
Magna Carta, her ne kadar Kral "Yurtsuz" John tarafından tam olarak uygulanmayıp başarıya ulaşmış olmasa da, insanlık tarihine önemli bir katkıda bulunmuştur. Günümüzde insanlık tarihinin başında ya da sonunda değiliz, süreç devam ediyor. Bu süreçte geçmişe baktığımızda muhteşem bir bilgi ve tecrübe birikimi var. Bu birikimden faydalanmak, yapılabilecek en doğru şey.
Sakarya Yenihaber Gazetesi
Yorumlar
Yorum Gönder